Problematiek

Invasieve exoot

De Aziatische hoornaar liftte toevallig mee uit Azië op een lading Chinees materiaal en vestigde zich in 2004 in Zuid-Frankrijk. Vandaar breidde ze zich uit aan 60-100 km per jaar. Ondertussen zit de soort ook al in Portugal, Italië en België. Voor België was een enkele najaarwaarneming bekend van 2011 in Flobecq. In november 2016 werd voor het eerst ook een nest gevonden in het landelijke Guignies door schoolkinderen. Dit nest werd opgeruimd maar vermoedelijk konden enkele bevruchte koninginnen ontsnappen. In Frankrijk bereikte het invasiefront Picardië en Nord-Pas-de-Calais al in 2011. Een eerste nest in Vlaanderen werd vernietigd in het najaar van 2017, in Poperinge. Ondertussen is de soort in gans Vlaanderen verspreid.

Specialist verdelgt het eerste nest van Aziatische hoornaars op Vlaamse bodem in Poperinge. 22/11/2018 (Foto: HBV)

Impact op honingbijen en de biodiversiteit

De Aziatische hoornaar jaagt in groep op honingbijen voor de ingang van kasten. Het zijn opportunistische rovers die evengoed andere insecten als voedselbron gebruiken. Honingbijen hebben voorlopig weinig verweer tegen deze nieuwe belager. Ze zijn niet aangepast aan deze nieuwe uitheemse belager. Hoe minder honingbijen in het landschap aanwezig zijn, hoe meer de Aziatische hoornaars op wilde bestuivers prederen. In Franse stedelijke gebieden bedraagt het aandeel honingbijen in het dieet 66%, dit zakt tot 35% in landbouw- en bosgebieden.

Aziatische hoornaars jagen in groep op honingbijen en kunnen soms heel talrijk zijn aan bijenkasten (Foto: S. Lioy, Life Stopvespa).

Omwille van haar impact op de biodiversiteit, is de Aziatische hoornaar opgenomen op de Europese Unie zorgwekkende invasieve exoten. Dit betekent o.a. dat België een surveillance programma moet opstellen voor deze wespensoort en bestrijding moet uitvoeren. Vespa-Watch vormt hierin een belangrijk onderdeel. De invasie van de soort wordt gemonitord en beheerd. In de praktijk betekent dit dat bij aanvallen op bijenkasten het nest opgespoord wordt en vernietigd wordt door bevoegde diensten. De soort nestelt vooral in (peri-)urbane gebieden en landbouwgebieden maar ook wel eens in bosgebieden. Gerichte (bij imkers) en algemene surveillance dient zo gebiedsdekkend mogelijk georganiseerd te worden

Gevaarlijk voor de mens?

Net zoals andere angeldragende insecten kunnen Aziatische hoornaars pijnlijk steken. Dit is het natuurlijk verdedigingsmechanisme wanneer ze gestoord worden op het nest of in het nauw gedreven worden. Verstoor hoornaars dan ook zo weinig mogelijk. Een steek van Aziatische hoornaar is vergelijkbaar met een steek van andere wespen. De angel van de soort is niet langer dan die van een Europese hoornaar (3 mm) en de hoeveelheid gif is niet groter dan die van een honingbij (15 microliter). Problematische situaties zijn dan ook zeldzaam en gelinkt met de hoeveelheid steken en hypersensitiviteit. In Frankrijk is 0.3-7.5% van de mensen allergisch. Voor mensen met een gevoeligheid aan wespensteken is extra waakzaamheid geboden. Zorg dat er altijd iemand in de buurt blijft nadat je gestoken bent. Wordt je plots onwel of misselijk, bel dan zo snel mogelijk het noodnummer 112. Meer informatie over wat te doen bij wespensteken vind je op deze pagina van het antigifcentrum.

Gevaarlijke situaties:

• scheren van een haag waarin een nest zit
• wandelroutes dicht tegen een hoornaarsnest

Het verdelgen van nesten is specialistenwerk. Door het werken op hoogte en de agressiviteit van de wespen bij verstoring van het nest, is dit een gevaarlijk werkje. Probeer daarom nooit zelf Aziatische hoornaar te bestrijden maar laat dit over aan professionelen.

Beheer op maat

Denk je een nest van Aziatische hoornaar gevonden te hebben? Meld het dan via de Vespa-Watch website of via iNaturalist en vermeld zoveel mogelijk details over je waarneming. Op die manier kunnen experten vaststellen of het wel degelijk om Aziatische hoornaar gaat en kan een verdelging gepland worden. Nestverdelging is gespecialiseerd werk dat een opleiding en geschikt materiaal (wespenpak, oogbescherming, verstuiver, telescopische lans, brandladder) vereist. Vermeld indien mogelijk details over de locatie (adres), de toegankelijkheid van het nest, de hoogte, en laat je gsm nummer achter zodat verdelging makkelijker en sneller gepland kan worden. Verdelging van de Aziatische hoornaar wordt enkel uitgevoerd als het nest is gevonden.