Vang koninginnen
Lentevallen via MijnTuinlab
Dit project start op 1 maart 2025! Verdeel je vallen met jouw gemeente of imkervereniging? Verwijs dan naar het MijnTuinlab project voor het registratiepunt van vangst en bijvangst, zo draag je bij aan onderzoek van deze lentevallen!
Het actief wegvangen van koninginnen in het voorjaar (periode maart - mei) is één van de meest gebruikte methodes voor bestrijding van Aziatische hoornaar in Europa. Het is echter ook controversieel en wel om deze redenen:
- Het effect van lentevallen op aantal nesten in het najaar is nog niet aangetoond.
- Afvangen in het voorjaar verlaagt enkel de competitie tussen koninginnen. Een nestje van een gevangen koningin wordt dus gewoon ingenomen door een andere koningin.
- Een selectieve val is niet echt selectief. Inheemse insecten kunnen steeds in de gebruikte vallen terechtkomen. In het voorjaar is het risico op schade aan inheemse biodiversiteit groter doordat dan ook veel koninginnen van inheemse soorten een nestplaats zoeken.
- Bescherming ter hoogte van de bijenkast (harpen, koninginnenrasters, afvangen in de periode juni-november) is effectiever om impact op honingbijen te verminderen.
- De enige bewezen manier om de strijd met de Aziatische hoornaar aan te gaan is het vernietigen van nesten.
Omwille van deze redenen wordt het plaatsen van lentevallen afgeraden. Enkel binnen een onderzoekscontext is het plaatsen van vallen verantwoord. Wil jij graag bijdragen aan onderzoek naar de effectiviteit en selectiviteit van selectieve vallen? Sluit dan zeker aan bij het initiatief hieronder.
Studie rond effectiviteit en bijvangst
- Meten is weten. Via deze studie willen wij meer te weten komen over de lentevallen (‘spring trapping’) voor koninginnen van Aziatische hoornaars.
- Zo kunnen we nagaan of ze werken en welke andere insecten eventueel een impact kunnen ondervinden.
- Dit onderzoek is een initiatief van de Limburgse Imkersbond vzw en loopt in samenwerking met Vespawatch (INBO) en ANB.
Wie kan meedoen?
- Iedereen die gemotiveerd is om mee te doen aan ons onderzoek!
- Dit onderzoek loopt van 1 maart tot 31 mei 2025 maar een bijdrage voor een kortere periode is ook heel zinvol.
- Iedereen die thuis een selectieve val Aziatische hoornaar heeft.
- Dit is een val waarin insecten niet kunnen verdrinken. Je voorkomt dat insecten kunnen verdrinken door de lokstof af te schermen van de insecten in de val.
Doe dit bijvoorbeeld met behulp van:
- een spons
- het plaatsen van een roostertje als tussenschot tussen vloeistof en vliegopening
- een wiekpot in de val
- absorberende kleikorrels
- Een selectieve val is uitgerust met een toegangsrooster met gaten van verschillende afmetingen:
- Insecten die groter zijn dan de Aziatische hoornaar kunnen de val hierdoor niet binnendringen.
- Insecten die kleiner zijn dan de Aziatische hoornaar hebben de mogelijkheid om de val weer te verlaten.
- Dit is een val waarin insecten niet kunnen verdrinken. Je voorkomt dat insecten kunnen verdrinken door de lokstof af te schermen van de insecten in de val.
Doe dit bijvoorbeeld met behulp van:
Voorbeeld van een niet-selectieve val waarin insecten verdrinken. ©INBO
Voorbeeld van een selectieve val, met absorberende kleikorrels. ©INBO
Wat verwachten we van jou?
Volg deze instructies nauwgezet op:
- Je plaatst de val in jouw tuin tijdens de periode van 1 maart tot 31 mei (bij voorkeur in een bloemrijke omgeving, in de schaduw en uit de regen). Koninginnen in het voorjaar hebben een grote voorkeur voor bloesems van bijvoorbeeld dwergmispel.
- Je registreert je éénmalig voor het project. Hierbij duid je de locatie van je val aan en definieer je het type val.
- Je controleert de val zo frequent mogelijk (bij voorkeur dagelijks tot minimaal 2 keer per week).
- Bij elke controle:
- Registreer je de vangst in MijnTuinlab (ook als de val leeg is!). Registreren van afwezigheid van vangst is belangrijk, zo kunnen we de selectiviteit beter inschatten.
- Benieuwd wat er in je val terecht is gekomen? Gebruik de app ObsIdentify.
- Tref je een Aziatische hoornaar aan?
- Plaats de val in de diepvries.
- Na enkele minuten is de hoornaar verdoofd en kan je andere insecten bevrijden uit de val zonder dat de hoornaar ontsnapt.
- Gebruik een vork om de hoornaar in een andere pot over te brengen, die je vervolgens enkele uren in de vriezer plaatst.
- Leeg de val zodat levende insecten worden vrijgelaten.
- Plaats je val terug op de voorziene plaats.
- Verwijder je val wel steeds na 31 mei. Bij het begin van de zomer verlaten koninginnen Aziatische hoornaar niet langer hun nest en kan je deze niet meer vangen. Gebruik vanaf dan de wiekpotmethode om nesten op te sporen.
Hoe doe je mee?
Deelnemen kan eenvoudig aan de hand van dit stappenplan:
- Registreer je voor het project Lentevallen Aziatische hoornaar 2025 via MijnTuinlab.
- Registreer je vangst op MijnTuinlab bij voorkeur dagelijks tot minimaal 2 keer per week. (link hier beschikbaar vanaf 1 maart 2025)